"ÖZ MILLITINI SÖYMIGEN ADEM, ÖZGILERNI SÖYMEYDU"
Hosted by uCoz
Murat NASIROW:
"ÖZ MILLITINI SÖYMIGEN ADEM, ÖZGILERNI SÖYMEYDU"

Yéqinda Almutida, jildiki en'ene boyiche, bir top alim, yazghuchi, sen'etkar, sportchi, muellimlerge Uyghur mécénatliri klubining "Ilham" mukapiti tapshuruldi, Mukapatqa ége bolghanlar arisida talantliq naxshichi, Rossiya we Qazaqstan éstrada yultuzi Murat NASIROWmu bar. Eyne shu munasiwet bilen biz uni sehbetke jelip qilduq.

- Murat, eng aldi bilen, séni "Ilham" mukapitining lauréati atilishing bilen tebrikleymiz.
- Rexmet.

- Sen "Ilhamgha" teklip qilinghiningda bu mukapatni alimen, dep oylighanméding?
- Men bu tentenige bir-ikki naxshamni éytip bérish üchünla kelgen édim. Mukapatning bérilishi méning üchun tamamen kütülmigen waqie bol-di. Shunglashqimu uni tapshurghanda néme déyishimni bilmey, hoduqup qaldim.

- Hoduqqidek bu séning deslepki mukapiting emesqu...
- U déginingghu toghra. Amma "Ilham" méning üchün her qandak, mukapattin üstün turidu. Chünki öz xelqingning arisida izzet-hörmetke bölinishtin artuq bexit bolmisa kérek. Uyghurlarda "Atangning oghli bolghiche, xelqingning oghli bol", dégen dana gep bar emesmu.

- Bayqishimche, uyghurcheng ilgerkige nisbeten xélila yaxshi bolup qalghandek...
- Méning uyghur tilini özleshtürüshümde aghinem, "Yarkent bulbulliri" ansamblining bediiy rehbiri Polat Hézimowning tesiri belekche. U manga "On ikki muqamning" widéo kompakt-diskisini sogha qilghan. Sel waqtim bolghanda, uni körüp, séxirliq uyghur neghmilirini tingshaymen. Polat manga shundaqla tembir we rawap sogha qildi. Ikkimizning ijadiy hemkarlighi netijiside méning répértuarimda bir qatar uyghurche naxshilar peyda boldi. Éytmaqchi, "Yarkent bulbullirining" "Yashayli güldek" albomi méning studiyamde yézildi.

- Qazaqstanliq muxlisliring séning "tirik" ününgni, xatalashmisam, axirqi qétim, buningdin ikki jil ilgiri Jumhuriyet sariyida "Sanga, Qeshqer" xeyrixahliq koncértida anglidighu deymen. Uningdin kéyin yene jütüp ketting...
- Méni naxshichi süpitide "jütüp" ketti, déyish mümkin emes. Chunki jénim ténimda bolsa, salametligim yar berse, héch qachan sen'et duniyasidin ketmeymen. Endi tamashibinlar bilen körüshmigenligimning sewewimge kelsek, nek shu xeyrixahliq koncérttin bir az waqit ilgiri dadam Ismayil duniyadin ötti. Uning üstige, axirqi jillarda men héch qandaq kontraktsiz ishlidim. Klip, réklamilar bilenmu éfirgha chiqmidim. Amma ijadiy ishimni toxtatqinim yoq. Öyümdiki studiyamde paaliyet élip bardim. Shuning bir méwisi - "Qaldim yalghuz" albomimdur.

- Mezkür albomni merhum dadangning xatirisige béghishlighiningni yaxshi bilimiz...
- Toghra. Bexitke qarshi, dadamgha uni anglash nésip bolmidi. Uningda merhumning ijrasidiki naxshimu bar. Naxshini dadam Moskwagha, oghlumning tughulghan künige kelgende, öz studiyamde yéziwalghan. Umumen, dadam eqillik, rohiy duniyasi bay, milletperwer adem bolidighan. Naxshilarni babigha yetküzüp éytatti. Özi urpi-adetlirimizni, dinimizni bek hörmetleydighan insan édi. Ikkinchi perzendim duniyagha kelgende, u özi, ettey, Moskwaga kélip, musulmanlarning en'enilirige tayanghan halda, oghlumgha isim qoyup, qirqi süyini quyup ketken.

- Murat, ilgerki söhbetliringdimu, hazirmu dadang heqqide. Némishkidu, apang toghrisida anchila bilip ketmeymizken...
- Anamning ismi - Xatirem. Umu, xuddi dadamgha oxshashla, jitimchiliq derdini köp tartqan. Ikkisini baqqan ademler öz ara kéliship, chétip qoyghan éken. Apam ejayip méhriwan insan. Uning etken tamighining demi xéle waqitqiche aghzingdin ketmeydu. Albomdiki "Xatirem" dégen naxsha eyne shu qedirdan anamgha béghishlanghan. Dadamning wapatidin kéyin pat-patla Almutigha, tughulup ösken öyümge könglüm tartidighan boldi. Apamning yalghuzlughi bilinmisun, deymen. Uning yénida bolup, könglini yasighum kélidu.

- Apangning lezzetlik taamlirini pat-pat yégung kélidighandu?
- Eger men peqetla apam teyyarlighan taamlarni yésem, düp-düglek bolup, semirip kéter édim. Her kelginimde, uninggha uyghurning yénigirek kawa manta, jüsey manta, kök chöshüre, holuq nanlarni buyrutimen. Arilap qiymisi tuxum-jüsey seylerdin teyyarlanghan lengmenni yeymen.

- Apang bu taamlarni teyyarlashni kélinige ügetmidimu?
- Natasha qanche tirishsimu, uyghurning murekkep taamlirini teyyarlashni üginelmidi. Shundaqtimu milliy seylirimizni teyyarlash qolidin kélidu. Natashaning bir alahidiligi, uyghur naxshilirini nahayiti yaxshi köridu. Bezide özi ijra qilidu. Axirqi waqitlarda "Yarkent bulbullirining" naxshilirini etidin kech kirgiche tingshaydighan boluwaldi.

- Sputnikiliq téléwidénié arqiliq séni köpligen rossiyalik télékanallardin körüp qalimiz...
- Méning téléjurnalist we téléjürgüzgüchiler bilen munasiwitim nahayiti yaxshi. Mabada, ular öz programmilirigha teklip qilsa, héch qachan iltimasini ret qilmaymen. Rossiyalik télékanallardiki "Jizn prékrasna", "Pyat wéchérow" we bir qatar muzkiliq programmilar shular jümlisidindur.
Bir küni öydin chiqip, muhim ish bilen bir yaqqa mangay désem, mashinamni aylandurup ongha yéqin qoyni baglap qoyuptu. "Bu néme alamettu?" dep tursam, "Qoylar sétilamdu?", "Bahasi nechche?", dep ademler jighilipla ketti. Men térikishke bashlidim. Bir az waqittin kéyin buning téléjürgüzgüchi Waldis Pélshning hezili ékenligini chüshendim. Kéyin Waldis bu waqieni qaytidin uyushturup, özining "Rozgrsh" programmisigha chüshirip, éfirga chiqardi. Umumen, méni Rossiya téléwidéniésining qaysila programmisigha chaqirmisun, rawawimni élip bérishqa, uyghurche naxshilirimni éytishqa, uyghurning sen'itini tonushturushqa tirishimen.

- Buning özini millitingge bolghan muhebbetning yarqin körünüshi dep oylamsen...
- Méningche, her bir adem öz millitini söyüshi kérek. Shexsen özemde wetenperwerlik, milletperwerlik sézimi juquri. Rossiyade jürsemmu, özemning qazaqstanliq ékenligim, gözel Almuta shehiride tughulghanlighim, qédimiy uyghur xelqining perzendi ékenligim, uning ichide heqiqiy menadiki qeshqerlikligim bilen pexirlinimen.

- Beynelmilelchilik mesilisige qandaq qaraysen?
- Méningche, öz millitini söygen, hörmetligen adem bashqa xeliqqimu shu turghida munasiwette bolidu. Rossiya, Bélorus, Qazaqstan prézidéntliri méni bezide ayrim senelerge teklip qilip turidu. Ötken jili Ukrainining sabiq prézidénti Léonid Kuchma méni Ukrainining gitlér basqunchiliridin azat bolushining 60 jillighigha dair uyushturulghan tentenige teklip qildi. Qisqisi, men naxshichiliq paaliyitim tüpeyli, nurghunlighan ellerde boldum, köpligen dostlarni taptim. Muxlislirimdinmu illik, pikirlerni anglap turimen.

- Endi naxshichiliq paaliyitingge qaytip kéleyli. Bezilerning éytishiche, tonulghan ademler réklamisiz yashalmighidek. Sen bu pikirge qoshulamsen?
- Qoshulmaymen. Esli adem heqiqiy menada talantliq, qabiliyetlik bolsa, héch qandaq réklamisizla utuqqa yételeydu. Réklama - u ajizlarning qoghdinish qurali. Bezi naxshichilarning neq shu réklama üchün özlirini pesleshtürüshkiche baridighanlighigha heyranmen. Buningdin 5-10 jil ilgiri Rossiyadiki "sériq neshirlerde" "Murat Nasirow ailisini tashlap, Aléna Apinagha öyliniwattu", dégen maqalilar peyda boldi. Kéyin bu gepning tégige yetsem, prodyusérlirim bizni réklama qilish üchün, ettey, moshundaq epqachti geplerni tarqatqan éken. Eslide, Aléna ikkimizning arisida ijadiy hemkarliqtin tashqiri munasiwet yok.

- Mish-mishning tonulghan ademlerni egipla jüridighanlighidin xewirimiz bar. "Isht hawshuwéridu, karwan mangiwéridu" déginidek, paaliyitingning dawam qilinidighanlighi tebiiy...
- Elwette. Bizge bir orunda toxtap qélishqa hergiz bolmaydu. Ijadingning toxtighini - yultuzungning öchkini, dégen söz. Shunglashqimu men hélimu izdinishimni dawam qiliwatimen. Yéngi naxshilirim yéziliwatidu. Rusche "Ya ukradu tébya" dégen naxshigha we uyghurche "Köydürme", "Dostlughimiz" dégen naxshilargha klip chüshirish oyum bar. Kéyinki ikkisining metinini yazghan aghinem Polat Hézimow.

- 28 féwral kuni Almutidiki Jumhuriyet sariyida ötküzülidighan koncértingda muxlisliringgha qandaq naxshilarni teghdim qilmaqchisen?
- Éytmaqchi, koncértning düshenbe künige toghra kelgenligi héch kimni xapa qilmas deymen. Némishkidu, uni özem qishning eng axirqi künige toghrilidim. Bu koncértimda sehnige méningdin bashka héch kim chiqmaydu. Démekchi bolghinim, uninggha méhman süpitide héch kimni teklip qilmidim. Uyghur, rus, qazaq tilliridiki naxshilirimni ijra kilimen. Gitarida, uyghurning milliy saz eswaplirida orunlinidighan kompoziciyalirimmu bar. Koncért "Xabar" télékaniligha chüshirilidu. Muxlislirimgha shundakla yéngi naxshilirimnimu teghdim qilmaqchimen. Qiskisi, "Yüz anglighandin bir körgen ela" démekchi, tamashibinning özi kélip baha bergini togra, dep oylaymen.

- Söhbitingge rexmet, ijadingga utuqlar tileymen.

Söhbetleshken
Érshat ESMETOW.

Uchqun QURBANNIYAZOW
chüshergen süret.